Çalışma hayatına ilk defa adım atacak kişilerin aklında yankılanan en önemli sorular “Nasıl bir işte çalışmalıyım? Kendi işimi mi yapmalıyım yoksa bir iş mi kurmalıyım?” sorularıdır. Eğer kendi işinizi kuracaksanız da bu sefer “Nasıl bir iş kurmalıyım?“ sorusu devreye girer. Belli bir iş tecrübesi olmayan kişiler için yeni bir iş kurmak çok tercih edilmeyen bir durumdur. Ancak sıfır tecrübeyle iş kuran yani “Girişimci” olan kişilere örnek verecek olursak; Amazon’un kurucusu Jeff Bezos, herkesçe tanınmaya başlayan Elon Musk, Facebook kurucusu Mark Zuckerberg gibi isimler ortaya çıkıyor.

Girişimcilik Ne Demektir? Kimlere Girişimci Denir?

Girişimcilik, daha önceden tanımlanmış bir iş alanı veya yeni bir faaliyet oluşturarak, kar getiren bir ürün, mal veya hizmeti sunacak bir işletme kurma, geliştirme ve markalaşma işine denir. Girişimciler finansal bilgileri ve iş hayatı tecrübelerini kullanarak bulundukları sektörde bir ihtiyacı karşılayacak yeni fikirler üretirler. Bu yeni fikirler üzerine oluşturulan sağlıklı işletme yapısı ile çok büyük markalar haline gelebilen bu girişimler, günümüzde çok büyük cirolar ile hayatımızda yer alıyorlar. 

Girişimciler genelde başka bir iş yaparken veya başka bir işletmede çalışırken hayalleri ve fikirleri uğruna bir adım atarak yani kendi istekleriyle yeni bir iş alanı oluşturan kişilerdir. Girişimcilik için aslında bir işletmeye de ihtiyaç yoktur. Örneğin pazaryeri modeli (Trendyol, Gittigidiyor vb) ile diğer işletmelere sunulan satış ve pazarlama ortamı da bir iş modelidir ve girişimcilik olarak adlandırılabilir. 

İktisat kuramına göre “Girişimci”;

  • Yeni talepler oluşturan
  • Talepteki değişimleri hemen fark eden
  • Piyasayı sürekli takip ederek talepte oluşan açıkları izleyen
  • Rekabet etmekten çekinmeyen
  • Kaynakları iyi yöneten ve onlarla üretim oluşturabilen
  • Riske girmekten çekinmeyen ve yaratıcı kişilerdir.

İhtiyaçların Girişimcilik Üzerindeki Etkisi

İş hayatı şekilleniyor ve değişiyor. İnsanların yaşam koşullarında oluşan ciddi değişiklikler yeni ihtiyaçlar ortaya çıkmasına neden oluyor. Tüm dünyayı kasıp kavuran Covid-19 pandemisi nedeniyle birçok yeni kavram ve ihtiyaç hayatımıza girdi. Karantina koşulları ve uzaktan çalışma modeli nedeniyle online toplantı uygulamaları çok büyük değer kazandı. Bunun yanında sürekli evde olmanın sonucunda ortaya çıkan alışveriş ihtiyaçlarına yönelik yeni hizmetler oluştu. 

Tüm iş fikirleri kişisel ve sektörel bir ihtiyacı karşılamak üzere ortaya çıkar. İnsan ihtiyaçlarının kategorize edildiği bir kavram olan Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre her insan dürtüsel olarak öncelikle fizyolojik ihtiyaçlarına yönelir. Daha sonra güvenlik, ait olma, saygınlık, itibar ve en son kendini gerçekleştirme olarak sınıflanan ihtiyaçlara göre oluşturulan ürün ve hizmetler insanlar tarafından daha çabuk benimsenir.

Bu sebeple insan ihtiyaçlarını önceleyen girişimlerin büyük çoğunluğu başka kurgusal problemler olmadığı sürece başarılı olurlar. Girişimlerin temel insan ihtiyaçlarının yanında, zaman ve koşullara bağlı olarak değişen ihtiyaçlar da göz önüne alınarak değerlendirilmesi gerekir.

Girişimcilik Ne Değildir?

Girişimcilik, bir şehirdeki 10 tane kahve işletmesi varken 11. kahve işletmesini açmak değildir. Bir sektörde oluşan talebi karşılamak için oluşturulan modelleri kopyalayarak bir yere varmak kısa yoldan işyeri sahibi olmanıza yarar ancak bu tarz işletmelerin büyük bir çoğunluğu kısa sürede kapanıyor. Belli tecrübe ve birikim olmadan kopyalanan modellerin başarılı olma oranları daha düşüktür. Güzel hayallerle başlayan bu serüvenlerin büyük kısmı hayal kırıklığı ile sonlanıyor. Franchising ile gerçekleştirilen yatırımlar da girişimcilik olarak adlandırılamaz. 

Yeni bir fikir veya yeni bir iş modeli için atılan adımlar ve girişimler girişimcilik olarak nitelendirilirken, kopyalanan modellerin bu şekilde tanımlanması doğru olmaz. Özetle girişimci olan kişiler genel olarak yeni bir iş modeli veya yatırımlarla karşımıza çıkıyor.

İyi Bir Girişimcinin Özellikleri

Girişimcilik için çoğu zaman tutku derecesinde bir istek ve merak olması gerekir. İyi yaptığınıza inandığınız bir işi sahiplenerek çıkacağınız o uzun yolda başarı merdivenlerini tırmanma ihtimaliniz daha yüksektir. Birçok kişinin fikri var ancak bu fikri kar eden bir iş haline getirmek ayrı bir şeydir. Çoğu kişi fikir aşamasından öteye gidemez.  İyi girişimci olmak için aşağıdaki özelliklerin bir kısmı veya tamamına sahip olmak gerekir.

İş Fikri

Girişimciliğin olmazsa olmazlarından biri iş fikridir. İnsanlar genelde bir ihtiyaç oluştuğunda fikir üretirler. Ancak bu fikri toplumun ihtiyacını karşılayacak ve kar edecek bir iş modeline çevirmek girişimcilik ruhu ve vizyon sahibi olmayı gerektiriyor. Önceden sade bir çalışan olan birçok kişi günümüzün büyük girişimcileri haline gelmiştir. Toplumda oluşan talepleri önceden gören ve bu ihtiyaca yönelik bir şeyler üreten kişiler lider girişimcilerdir. İyi bir iş fikri üretip bu fikre sarılarak sabırla çalışan bu kişiler zamanla kendi işinin sahibi olurlar. 

Yönetim ve Organizasyon Becerisi

Girişimcilerin ortak özelliklerinden biri de budur. Eğer yüklü bir bütçeniz varsa yönetme ve organizasyon kurma işini profesyonellere de yaptırabilirsiniz ancak çoğu girişimci işe sıfırdan başlıyor. Bu yüzden girişimcinin kendisinde bu becerilere ihtiyaç vardır. Kaynakları iyi değerlendirerek kurulmuş iyi bir organizasyon ile saat gibi işleyen kuruluşlar genelde uzun yıllar sektöründe yer alır. İşler belirli bir kapasiteyi aştıktan sonra her işi tek bir kişinin yapması pek mümkün olmuyor. İyi bir kadro ve kurulmuş iyi bir düzen ile bir işin başarısız olma şansı oldukça düşüktür. Akıllı kişilerden oluşan bir organizasyon kurulduğu zaman sistemin çalışması daha sağlıklı olacaktır. Steve Jobs’un bu konuda söylediği iyi bir sözü var; “Akıllı insanları işe almanın amacı, onlara ne yapmaları gerektiğini söylemek değil, bize ne yapmamız gerektiğini söylemelerini sağlamaktır.”

Kararlılık ve Özgüven

Girişimcilik için olmazsa olmazlardandır. Yeni bir iş kurup karşılığını almaya başlamak için zamana ihtiyacınız vardır. Elinize sihirli değnek alarak bugünden yarına bir şeyler oluşturmak tabi ki mümkün değildir. Daha önceden belirttiğimiz gibi inandığınız bir fikre sarılıp sabır ve kararlılıkla çalışırsanız ne kadar uzun sürerse sürsün büyük ihtimal başarı elde edersiniz. Çoğu başarılı girişimcinin ilk zamanlarda yaşadığı zorlukları çoğumuz bilmiyoruz. Ancak sabırla çalışmalarına devam ederek bugüne geldiklerine emin olabilirsiniz. Buna en iyi örnek Amazon’u ilk kurduğu yıllarda tüm işi kendisi yapan Jeff Bezos’tur. Siparişleri alan, kargoları yollayan, sistemi kurgulayan ve geliştiren kişi hep tek başına kendisiydi. Ancak şu anda tüm dünyaya yayılan Yüzlerce Milyar Dolar değerinde bir teknoloji şirketinin sahibi konumunda.

Liderlik

Liderlik etmek herkesin harcı değildir. Kimi insanlar geride durmayı tercih ederler. Kişilik yapısı veya çekinceler, korkular insanları bu davranışa sevk eder. Ancak girişimcilik özünde lider olmayı gerektirir. Girişimciler genelde bir işi ilk yapan, arkasından diğer insanları sürükleyen kişilerdir. 

Problem Çözme Becerisi

Yeni bir iş kuruyorsanız aklınıza gelen veya gelmeyen birçok problemle karşılaşırsınız. Bu problemler karşısında çaresiz kalmanız girişiminizin başarısız olması anlamına gelir. Bir problemle karşılaştıktan sonra ilk yapacağınız şey ona dair sorular sormak olmalıdır. Önce problemi anlamalı ve ona dair çözümler üretmelisiniz. Girişimcilik yolu uzun ve engellerle doludur. Bu yüzden karşılaşılan sorunları çözmekte başarılı olan ve vazgeçmeyen kişiler başarılı olur.

Yaratıcılık

İyi iş fikirleri üretmek için yaratıcı olmak zorundasınız. İyi iş fikirleri genelde şans eseri ortaya çıkmaz. Girişimciler aynı zamanda oldukça yaratıcı bir düşünce yapısına sahiptir.

Kaynak Yönetimi

Bir iş kurarken en çok ihtiyaç duyulan şey kaynaklardır. İnsan kaynağı, maddi kaynaklar, hammadde ve ürüne dair kaynaklar sağlıklı bir döngüyle çalışmalıdır. Girişimcilik, kaynakların etkin ve doğru şekilde kullanılmasını da gerektiriyor. Elindeki tüm sermayeyi üretim araçlarına yatırıp hammaddeyi alacak parası kalmayan bir işletmenin başarılı olma şansı olabilir mi? Kimsenin sınırsız kaynağı yok, hatta öyle olsa bile siz yine de kaynaklarınızı akıllı bir şekilde kullanmalısınız. Bir iş kurmak için öz kaynaklarınız yerine, destekler, hibeler ve fonlardan kaynak yaratmaya çalışmak ilk yapılması gereken şeydir. 

İletişim Becerisi

İnsanlarla iyi iletişim kurmak için önce dinlemeyi öğrenmelisiniz. Dinlemek anlamak için ön koşuldur. Müşterilerinizi, tedarikçilerinizi ve çalışanlarınızı dinlemek onları daha iyi anlamanıza ve doğru adımlar atmanızı sağlar. Girişimcilerin çoğu iyi birer iletişimcidir, piyasayı dinler, insanları dinler, anlar ve ihtiyaçlara çare ararlar.

Risk Alma Cesareti

Bir iş kurmak, hatta önderlik edip girişimcilik yapmak için ihtiyacınız olan özelliklerden biri de risk alma cesaretidir.  Risk almak için cesur olmak gerekir ancak burada gözü karalıktan bahsetmiyoruz. Yukarıda bahsedilen özelliklere sahip değilken, sadece risk alarak girişeceğiniz işler kumar oynamaya benzer. Biz burada inandığınız, güvendiğiniz ve hakim olduğunuz bir iş için alınan riskten bahsediyoruz. 

Tabi ki tüm girişimciler başarılı olamıyor. Birçok insan güne bir iş kurma kararıyla başlıyor. Bunların büyük çoğunluğu fikir aşamasında kalıyor veya risk alma cesaretini kendinde bulamıyor. Çalıştığı işyerinde aldığı düzenli maaş yerine başarılı olacağı bile belli olmayan bir işe atılmak gerçekten cesaret işi. Ancak çoğu girişimci zaten bir işte çalışırken bu adımları atıyor ve başarılı olacağına kanaat getirdikten sonra diğer işinden ayrılıyor. 

En İyi Yabancı Girişimciler

Elon Musk

Elon Musk’ı takip eden kişiler ne kadar inovatif biri olduğunu bilir. Kimsenin aklına gelmeyen projeler (SpaceX, Starlink, Tesla, Neuralink vb) üreten Elon Musk şuan dünyanın en zengin insanı sayılabilir. Bildiğimiz girişimcilerden biraz daha farklı biri ancak bu noktaya da kolay gelen biri değil. İlk olarak 12 yaşında kendi geliştirdiği bir bilgisayar oyununu 500 dolara satarak iş hayatına atılan Elon Musk, kardeşiyle 1999 yılında kurduğu Zip2 şirketini Compaq Bilgisayar’a 340 Milyon Dolar fiyatla satarak büyük bir sıçrama yaptı. 

Teknoloji ve yazılım sektöründe başladığı iş hayatını, fizik ve finans dalında aldığı eğitimlerle futuristik bir yapıya çevirdi. 

Jeff Bezos

1994 yılında evinin garajında kurduğu Amazon şirketiyle şimdilerde tüm dünyayı kasıp kavuruyor. Elektrik ve bilgisayar bilimleri mühendisliği eğitimi alan Jeff Bezos, yeteneklerini internet ve bilgisayar alanında kullanarak dünyanın en zengin insanlarından biri haline getirdi. Kararlı bir şekilde çalıştığı Amazon şirketi dünyanın en değerli işletmelerinden biri pozisyonunda. Şimdilerde uzay programları (Blue Origin) ve yatırımcılık alanında faaliyetlerine devam ediyor. 

Bill Gates

Çok zeki olduğu çocukluğunda belli olan Bill Gates 1975 yılında Microsoft şirketini kurarak Windows işletim sistemi ve ona bağlı birçok yazılımı (Word, Excel, Powerpoint MS DOS) hayatımızın vazgeçilmezi haline getirdi. İlk bilgisayarların donanımları nedeniyle çok büyük olması kullanışlı olmasını engelliyordu. Sonrasında Altair adlı bir mikro bilgisayar geliştirildiğini öğrenen Bill Gates bu bilgisayar için yazılım geliştirerek kullanımını kolaylaştırdı. Her evde bir bilgisayar olmalı vizyonu ile çalışan Bill Gates’in şimdilerde bu hayalini gerçekleştirmiş gibi duruyor. Başlarda Apple bilgisayarlarına da yazılım desteği veren Microsoft’u günümüz şartlarında adını duymayan yoktur.

Steve Jobs

Steve Jobs günümüzün en popüler akıllı telefonlarından iPhone ile eşleştirilse de ilk olarak garajında oluşturduğu Apple marka bilgisayar ile iş hayatına atılmıştır. Birkaç arkadaşı ile kurduğu bu şirket milyarlarca dolar ciro yapan devasa bir şirket halini aldı. Steve Jobs, bir süre kurduğu şirketten uzaklaştırılsa da tam batmak üzereyken tekrar dönerek Apple markasını kurtarmıştır. Kompakt, sade ve kapalı bir yapı mantığıyla üretilen Apple ürünleri günümüzde oldukça fazla ilgi görüyor. Önceleri sadece bilgisayar üreten Apple, Steve Jobs’un tekrar dönmesiyle önce iPods, sonra iPhone, iPad, Mac ve Macbook bilgisayarları ile hayatımızı değiştiren ürünler geliştirdiler.  

Mark Zuckerberg

Mark Zuckerberg, üniversite döneminde asosyal ve iletişim kabiliyeti oldukça düşük biriydi. Ancak iyi bir yazılımcıydı ve insanları iyi analiz ediyordu. Okuduğu Harvard Üniversitesindeki öğrencilerin iletişim ve sosyalleşme ihtiyacını tespit edip bunun için kurduğu Facebook internet sitesinin hayatını bu kadar değiştireceğini belki beklemiyordu. Facebook, günümüz sosyal medya denilen kavramın öncüsüdür. Bugün Mark Zuckerberg WhatsApp, Instagram ve Facebook gibi bir çoğumuzun hayatının içindeki uygulamaları yöneten bir şirkete sahip. Daha önceden tanımlanmamış iş modelleri üzerinden Milyarlarca Dolar servete sahip olan Mark Zuckerberg girişimcilik konusunda en iyi örneklerden biridir.

Jack Ma

Jack Ma, Ali Baba adlı E-ticaret platformunun kurucusu ve tüm dünyaya Çin mallarının satışını gerçekleştiren bir iş adamıdır. Çin gibi oldukça zor bir ülke ve komünist rejim ortamında yetişen Jack Ma çok ilginç bir hayat hikayesine sahiptir. İş hayatında oldukça başarısız olan Jack Ma, başvurduğu birçok işte reddedilmiş. Küçük çocuk olduğu dönemden beri ilgi duyduğu İngilizce onu turist rehberliğine itmiş. Rehberlik yaparken tanıştığı bir turistten interneti öğrenmiş olan Jack Ma, E-Ticaret faaliyetlerine bu şekilde başlamış. Hiç vazgeçmeyen Jack Ma Ali Baba Group’u kurarak günümüzün en zenginlerinden biri olmuştur. Birçok girişimcinin ilham kaynağı olan Jack Ma bize çok önemli bir şeyi öğretiyor. Sabırla çalışmak ve hiç vazgeçmemek.

En İyi Türk Girişimciler

Nevzat Aydın (Yemek Sepeti)

Ülkemizde Yemek Sepeti’ni bilmeyen kullanmayan neredeyse çok az insan var. Nevzat Aydın Yemek Sepeti markasının kurucusu ve yakın zamana kadar da CEO’su olarak tanıdığımız biri. 2001 yılında kurduğu bu şirket ve platformu 2015 yılında 589 Milyon Dolar ücretle Delivery Hero firmasına satarak haber oldu. Bir iş fikrine inanarak çalışmanın en güzel örneklerinden biri olan Yemek Sepeti gençlerimize ülkemiz üzerinden gösterilecek en iyi örneklerden biridir. Nevzat Aydın şimdilerde genç girişimcilere melek yatırımcılık yapıyor.

Eren Bali (Udemy)

Online eğitim ve kişisel gelişim konularına ilgi duyanların çoğu Udemy platformunu bilir. İtiraf edelim birçok kişi Udemy’ nin yabancı bir firmaya ait olduğunu düşünüyor. Ancak Udemy, Malatyalı genç bir mühendisin kurduğu bir teknoloji ve eğitim platformudur. Kararlılık ve inanç örneği olarak gösterilebilecek bir girişim olan Udemy 57. görüşmeden sonra ilk yatırımını almıştır. Önce Türkiye’de sonrasında Amerika’da yapılan görüşmeler neticesinde destek alarak bugün geldiği noktaya ulaşmıştır.

Nazım Salur (Getir)

İş tecrübesi ve yatırım gücünün bir araya geldiği en iyi örneklerinden biri olan Getir, pandemi koşullarının da yardımıyla çok hızlı bir şekilde büyüyen markalardan biridir. Getir, markası ihtiyacınız olan her şeyi evinize getiren hizmetlerden biri olarak ön plana çıkıyor. Önceleri ülkemizde yaygınlaşan getir.com sonrasında İngiltere, Almanya Fransa ve İtalya’da da faaliyet gösterir hale geldi. 

2013 te Bitaksi platformunu kuran Nazım Salur, taksiyi insanların ayağına gönderebiliyorsak diğer istediklerini de gönderemez miyiz sorusuna karşılık olarak 2015’te Serkan Borançılı ile Getir markasını oluşturdu. Şimdi oldukça büyüyen bir marka haline gelen bu girişimcilik örneği bir iş fikrinin nerelere gelebileceğinin en güzel örneklerinden biridir.

Hamdi Ulukaya (Chobani)

Erzincanlı süt üreticisi bir aileden çıkan Hamdi Ulukaya, Ankara Kamu Yönetimi eğitimi aldıktan sonra 1994 yılında İngilizce ogrenmek için gittiği Amerika’da önce peynir üreticiliği işine girdi. Sonrasında devraldığı kapanmış bir yoğurt fabrikası ile Chobani markasını Amerika’nın en çok bilinen markası haline getirdi. Çocukluğundan ve ailesinden aldığı bilgileri değişik kültürlere satacak iş fikrine dönüştüren Hamdi Ulukaya Amerika’nın en bilindik yatırımcılarından biridir.

Sonuç

Gördüğünüz üzere bahsettiğimiz tüm girişimciler tutku ile inandıkları işe kendilerini adamış insanlar. Ayrıca büyük kısmı teknoloji ve internet alanında kendilerini göstermiş kişilerdir. Teknoloji ve internet alanında bu kadar girişimci çıkmasının sebebi de insanların vaktinin büyük kısmını internet üzerinde geçirmesi ve ihtiyaçların bu alanda gelişmesidir. Bu talebi gören ve o alanda ürün ve hizmet geliştiren kişiler karşılığını sonuna kadar alıyor. Ancak bu adımların dünden yarına kolayca atılmadığı da apaçık ortada. Vazgeçmeden ve azimle yapılan bu işler karşılığını uzun vadede de olsa mutlaka vermiştir. İnandığınız bir iş fikrine sahipseniz ve uzun ve yorucu bir mücadeleye girmeye hazırsanız siz de girişimci olabilirsiniz.