İnternet, hepimiz için hayati bir önem taşıyor. İnternet aracılığı ile birçok konuyu araştırıyor, keşfediyoruz. İnternet bize bunları tek başına sağlamıyor. Erişim sırasında birçok yazılım ve program devreye giriyor. Bunlardan biri de browser. Eğer internet dünyası ile ilgili bilgi sahibi olmak istiyorsanız browser terimini de bilmelisiniz. Browser ile ilgili merak edilen tüm detayları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Browser Nedir?
İnternet sayfalarına ulaşımı sağlayan yazılım ve programlar browser yani tarayıcı olarak adlandırılır. Browserlar, internet kullanıcılarının web sitelerinin depolandığı sunuculara bağlanmasını ve içeriklerin görüntülenmesini sağlayan yazılımlardır. Kullanıcılar, web sitelerinin içeriklerini, görselleri, metinleri browser aracılığı ile görüntüleyebilir. Yani browserlar biz kullanıcıların web sayfalarına erişimini sağlayan temel yazılımlardır. Internet Explorer, Firefox, Safari, Google Chrome en popüler browserlardan bazıları olarak bilinir.
Her tarayıcının kendine özel yorumlama özelliği vardır. Bu sebeple aynı web sitesi farklı tarayıcılarda farklı görünebilir.
Browser Nasıl Çalışır?
Browser yani tarayıcı, ilk olarak adres çubuğuna yazılan URL bilgisini kabul eder ve sonrasında URL kaynağını çağırır. Daha sonra ise kaynaktaki içerikleri işleyerek kullanıcıya sunar. Aslında tarayıcılar kullanıcı ile içerik arasında bir köprü görevi görmektedir.
Tarayıcıların çalışma prensibi dört ana kategoride incelenir. Bunlar;
- Kaynağı Çağırmak
- Kaynağı İşlemek
- Kaynağı Görüntülemek
- İçeriği Depolamak olarak bilinir.
Kaynağı Çağırmak
İnternet tarayıcınızın adres çubuğuna yazdığınız URL bilgisi ile ilgili olan içerik geniş bir ağ katmanının içerisinde yer alır. Kullanıcılar, URL bilgisini adres çubuğuna yazıp arattığı zaman tarayıcı HTTP/FTP protokollerini kullanır ve kaynağı bulunduğu yerden çağırır. Kaynaktaki içeriğe ait veriler oluşturma altyapısı isimli aracı alt sistem ile bayt boyutunda tarayıcıya gelir. Tarayıcı bu içeriği önbelleğe alır.
Kaynağı İşlemek
Tarayıcılar çağırdıkları verileri işlemeye başlar. Kaynağı işlerken üç farklı alt sistem kullanırlar. Bunlar; işleme motoru, JavaScript motoru ve arkayüz sistemidir.
İşleme Motoru
İşleme motoru, ağ katmanından alınan verileri işleyerek görünür bir hale getirir. İşleme motoru HTML, XML ve görsel dosyaları işler. İşleme motorunun görevi kaynaktaki kodu DOM ağacı isimli görünür nesneye dönüştürmektir. DOM ağacı verilerin en temel hali olarak bilinir. Bu ağaç CSS özelliklerini, arka planları ve renkleri görünür hale getirir.
Her tarayıcı farklı işleme motoru kullanabilir. Örneğin; Google Chrome ve Opera Blink, Microsoft Edge EdgeHTML işleme motorunu kullanır.
JavaScript Motoru
JavaScript motoru ise JavaScript kodunu işleyerek görüntüleme sürecini başlatır. Bu süreç boyunca da arkayüz sistemi veritabanını yönetir, sunucu ayarlamaları ile ilgilenir. JavaScript motoru bellekte JavaScript verilerini işlerken çağrı yığınında gerçekleşen işlemleri de düzenler. Verileri getirme ve düzenleme, süreci optimize etme gibi temel işlemleri de yerine getirir. Her tarayıcı farklı bir JavaScript motoru kullanır. Google Chrome Chrome V8, Mozilla Firefox SpiderMonkey motorunu kullanır.
Kaynağı Görüntüleme
Bu kategoride, kullanıcı ile kaynak karşı karşıya gelir. Tüm veriler çağrıldıktan ve işlendikten sonra sıra kullanıcının kaynağı görüntülemesine geliyor. Burada da devreye arayüzler ve tarayıcı motorları giriyor. Tarayıcılar sayesinde kullanıcıya sunulan arayüzler, ileri geri, açma kapama, kaydetme ve verilerin görüntülendiği ana kaynaklardır. Bu konuda herhangi bir standart yoktur. Bu sayede her tarayıcı kendine özel bir arayüz kullanabilir. Bu sebeple Chrome ile Safari arasında büyük bir arayüz farkı bulunmaktadır.
Tarayıcı motoru alt sistemi ise kullanıcının kaynak ile birebir iletişime geçmesini sağlar. İşleme motoru ve JavaScript motorunun işlenen verilerini kullanıcıya iletir.
İçeriği Depolama
Her tarayıcı verileri depolamak için kısıtlı bir depolama alanına sahiptir. Burada kaydedilen veriler bağlantının kopması durumunda kullanıcının bir sonraki denemede kaynağa daha kolay ulaşmasını sağlamak amacıyla önbelleğe alınan verilerdir. Bu veriler, yerel dosyalar, çerezler, oturum verileri, WebSQL verileri, IndexedDB dosyaları, AppCache verileridir. Bu veriler depolanır ve arayüzde tutulur.
Bu verilerin ortadan kalkması için özel olarak temizlenmesi gerekir. Depolama sınırı ise nesne başına 5 MB, site başına 50 MB olarak belirlenmiştir.
En Popüler Tarayıcılar
Az önce de bahsettiğimiz gibi birçok tarayıcı bulunuyor. Bu tarayıcılar içerisinde en popüler olanları sizler için araştırdık.
Google Chrome
Google tarafından 2008 yılında geliştirilen ve piyasaya sürülen Google Chrome, hiç şüphesiz en popüler web tarayıcısı olarak gösteriliyor. Milyonlarca kullanıcıya sahip bu tarayıcı, dünyanın en çok indirilen ve kullanılan tarayıcısı olma özelliğini taşıyor. Bu tarayıcı, tamamen ücretsiz bir şekilde hizmet veriyor. Açık kaynak yazılımı olduğu için yazılımcılar tarafından da sıklıkla kullanılıyor. Google Chrome, Microsoft Windows, MacOS, Linux, iOS, Android işletim sistemleri ile sorunsuz bir şekilde çalışabiliyor. Bu tarayıcının en büyük avantajları; yüksek performansı, işlevselliği uzantılar ile zenginleştirme şansı, kapsamlı platform desteği olarak biliniyor. Kullanım rahatlığı ile en popüler tarayıcılar listesinde yer almayı hak ediyor.
Opera
Opera Software tarafından 1995 yılında geliştirilen Opera, Google Chrome’dan sonra en fazla kullanılan web tarayıcısı olma özelliğini taşıyor. Opera, özelleştirilebilir yapısı ve eklenti sunumları ile dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor. Kullanıcılara, VPN hizmeti, reklam engelleyici gibi birbirinden faydalı birçok eklentiyi sunuyor. Bu web tarayıcı Microsoft Windows, Linux, MacOS işletim sistemlerinin yanı sıra, Android ve iOS işletim sistemlerine özel geliştirilmiş mobil tarayıcısı ile de kullanıcılarına hizmet veriyor. Opera, estetik arayüzü ile de kullanıcıların ilgisini üzerine topluyor. Kolay ve göze hoş gelen arayüzü sayesinde birçok kullanıcı Opera’yı tercih ediyor.
Mozilla Firefox
2002 yılında kullanıma sunulan Mozilla Firefox, açık kaynaklı bir web browser olarak biliniyor. Mozilla Firefox, açık kaynaklı bir web browser olduğu için gizliliğe önem veren kullanıcılar tarafından tercih ediliyor. Bu tarayıcı, eklenti ve tema kişiselleştirmelerine izin veriyor. Özellikle geçtiğimiz yıllarda yapılan güncellemeler ile eklentilerini ve uzantılarını iyileştiren, performansını artıran tarayıcı en çok sevilen ve tercih edilen tarayıcılar arasında yer alıyor. Bu tarayıcı, Windows, MacOS, Linux, Android ve iOS işletim sistemlerinin hepsinde kullanılabiliyor.
Safari
2003 yılında teknoloji devi Apple tarafından kullanıma sunulan Safari, o yıldan bu yana kullanıcıların gözdesi oldu ve olmaya devam ediyor. Apple tarafından inanılmaz hızlı ve son derece gizli olarak tanımlanan Safari, müthiş hızı ve gelişmiş gizlilik ayarları ile çok seviliyor, sıkça tercih ediliyor. Özellikle iOS 15 güncellemesi sonrasında gizlilik ve güvenlik koşullarını en üst seviyeye çıkardı, kullanıcılarından da tam not almayı başardı. WebKit yerleşim motorunu temel alan Safari, Apple ekosisteminde yer alan cihazlarda kullanılıyor.
Yandex
İlk sürümü 2012 yılında yayınlanan Yandex, ücretsiz bir web browser ve kullanıcıları tarafından çok seviliyor. Yandex, Google Chrome’a rakip olması için geliştirildi ve Chromium açık kaynak kod projesini kullanıyor. Bu web tarayıcı, Yandex Haritalar,Yandex Çeviri gibi eklentileri ile kullanıcı deneyimlerini en üst seviyede tutmayı hedefliyor.
Microsoft Edge
Kullanıma sunulduğu 2016 yılından bu yana hizmet vermekte olan bir başka web tarayıcı Microsoft Edge, markanın bu tarayıcıdan önceki hizmeti olan Microsoft Explorer’ın yerini alıyor. Baştan aşağı yenilenen tasarımı ile dikkat çeken bu web tarayıcı, hızı ve güvenliği ile kullanıcılarından tam not alıyor.
Brave
Chromium tabanlı web tarayıcılarından bir diğeri olan Brave, çapraz platform desteği sunması ile dikkat çekiyor. Yüksek hız, reklam engelleme, Chrome eklentileri için sunulan destek gibi birbirinden iyi avantajları ile de rakiplerinin önüne geçmeyi başarıyor. Brave, tema açısından çok da geniş bir yelpazeye sahip değil akat beğendiğiniz herhangi bir temayı Chrome üzerinden rahatlıkla indirebillirsiniz.