WebP, kayıplı ve kayıpsız olmak üzere iki farklı yöntem kullanan bir görüntü formatı olarak ifade edilir. WebP’nin ne olduğu ve ne işe yaradığını anlatmadan önce, bu iki kavramın açılımını yapmak yararlı olacaktır.
- Kayıplı Sıkıştırma: Bilgi teknolojilerinde Lossy Compression olarak da bilinen, geri çevrilmesi mümkün olmayan, kesinlik içermeyen tahminler ve kısıtlanmış veri ataması yapan, veri kodlama yöntemleridir. Kayıplı sıkıştırma, içerikleri depolamak, üzerinde işlem yapmak ve iletmek amacıyla, veri boyutunun azaltılmasında kullanılmaktadır.
- Kayıpsız Sıkıştırma: Orijinal adıyla Lossless Compression, belirlenmiş veri sıkıştırma algoritmalarının kullanılmasıyla ortaya çıkarılan özgün verilerin, sıkıştırılmış veriye dönüştürülmesidir. Kayıpsız kavramı burada, kalite düşüklüğü ya da veri kaybı olmadan özgün verinin yeniden kullanılabileceğini ifade etmektedir. WebP görüntü formatı, Google tarafından satın alınmış olan On2 Technologies şirketi tarafından geliştirilmiş bir dijital araçtır. WebP, VP8 video formatının bir benzeri olarak, WebM (Multimedya taşıyıcı) formatının eş projesi özelliğindedir.
Google sayfa optimizasyonları konusuna verdiği önemi 2009 yılında hizmete açılan “Page Speed” hizmeti ile ortaya koymuştur. WebP projesi de, bu hizmet kapsamında yer alan araçlardan biridir. WebP formatı, geliştirilmiş teknolojisi ile JPEG formatının yerini almaya aday olarak gösteriliyor. Görsel kalitesinden ödün vermeden, resim dosyalarının küçültülmesi artık yaygın olarak WebP ile gerçekleştirilmektedir.
WebP Formatı Nedir?
İnternet dünyasında yer alan görsellerin çok büyük bir kısmı JPEG formatı ile tanımlanıyor. Sitelerin hız konusunda yaşadığı sorunlardan biri de görsel kullanımı ile alakalıdır. Google, site hızı optimizasyonu konusunda yaptığı çalışmalarla, dijital ortamda kullanılan görsellerin çok daha az yer kaplaması ve dolayısıyla site sayfalarının görüntülenme hızlarının artması için WebP formatını geliştirerek, kullanıma sunmuştur.
WebP formatı, JPEG alternatifi olan ancak daha işlevsel kapasiteye sahip bir görüntü format biçimidir. WebP formatında, çok daha verimli olabilen sıkıştırma algoritmaları kullanılıyor. WebP formatı, hem kayıplı hem de kayıpsız sıkıştırma işlemi imkanı tanıyor.
WebP formatında kullanılan algoritmalar, mevcut kullanılan JPEG ve PNG uzantılarına göre görselleri yüksek kalitede, daha küçük boyutlara indirgemeyi mümkün kılar. Google tarafından geliştirilmiş olan WebP, genel çerçevede sıkıştırılmış görsel uzantısı olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla bu açıklama ”WebP Uzantısı Nedir” sorusuna da yanıt vermektedir.
Benzer boyutlara ve kaliteye sahip görsellerin, sabit disklerde ve sunucularda kaplamış olduğu alanı WebP ile düşürmek ve minimum seviyeye indirmek mümkün olmaktadır. WebP formatı, JPEG ile kıyaslandığında, %40’a varan oranlarda daha fazla sıkıştırma yapabildiği görülüyor. Bu özellik ile çok daha hızlı yüklenen, çok daha az bant genişliği kullanan web siteleri karşımıza çıkar. Google’ın da oldukça hassas olduğu site hızı (Page Speed) konusunda devrim yaratan WebP formatı, web sitelerini bambaşka bir seviyeye taşımaktadır.
WebP Formatının Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Yeni nesil görsel formatı olarak da ifade edilen WebP, kullanıcı deneyimini iyileştiren özellikleri ile web sitelerinde yaygın olarak kullandığı görülüyor. Ancak yine de bazı alanlarda memnun olmayan kullanıcılara da yok değil. WebP formatının avantaj ve dezavantajları aşağıdaki şekilde kıyaslamak mümkündür;
WebP Formatının Avantajları:
- JPEG, GIF ya da PNG formatlarına oranla dosya boyutlarının oldukça küçük olduğu bilinmektedir.
- Her türden resim formatının WebP’ye dönüştürülmesi mümkündür.
- Boyutları küçültüldüğünde bile resim kalitesinin bozulmadığı görülür.
- Muadil formatlara oranla, sıkıştırılma özelliği daha fazladır.
- Web sitelerinde çok daha hızlı yüklenmektedir.
- Kapladığı alanın düşüklüğü nedeniyle, kaynak tüketimi de minimum seviyedir.
- Görsele EXIF ve XMP formatında Meta bilgi eklenebilir.
WebP Formatının Dezavantajları:
- 2010 yılının Eylül ayında kullanıma sunulmasına rağmen, hala beklenilen şekilde yaygınlaşmamıştır.
- WebP, Adobe Photoshop gibi sık kullanılan görüntü işleme araçlarında desteklenmemektedir.
- WebP formatını destekleyen az sayıda uygulama bulunmaktadır.
- Dijital dünyada yalnızca Google Chrome tarayıcısında çalıştırılabiliyor, diğer tarayıcılar WebP formatına destek vermemektedir.
- Opsiyonel olarak Explorer ve Opera tarayıcıları için Frame Plug-in eklentisi ile WebP çalıştırılabilmektedir.
Kullanım alanı her ne kadar beklentilerin altında kalsa da WebP, diğer Google ürünlerinde de kullanılmaya devam etmektedir. Google Chrome tarafından desteklenen WebP uzantısı, Google Play Store’da kullanıma açılmıştır. Android içerikleri mağazasında bulunan oyunların ve uygulamaların görselleri WebP formatı ile yayınlanmakta ve listelenmektedir.
WebP Nasıl Kullanılır?
Teknoloji dünyasında, mobil erişimin artması ile birlikte web alışkanlıklarının da değiştiği görülmekte. Her şeyin daha hızlı gerçekleştirildiği günümüzde, görsel ve video iletimlerinin de iyileştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir. Google, bu ihtiyacı görerek 2010 yılında WebP görüntü formatını kullanıcılarla buluşturmuştur. Sayfa hızlarının SEO kriterlerinde önemli bir yer kaplaması, WebP yi daha değerli kılmaktadır.
WebP ile site sayfalarında kullanılan görseller daha az yer kaplamakta ve dolayısıyla site yüklenme ve sayfa hızlarının artması sağlanıyor. WebP görüntüleri kodlamak için, Predictive Coding adı verilen tahmini kodlama yöntemlerini kullanmaktadır. Tahmine dayanan kodlamalar, bir görselde yer alan değerleri tahmin ederken, yakınında bulunan piksel değerlerini baz almaktadır ve sadece farkları işlemektedir.
WebP formatı doğrudan görüntülenen bir format türü değildir. WebP kullanımı için bir kodlayıcı (Encoder) bir de kod çözücü (Decoder) araçlarına ihtiyaç vardır.
Bu araçlar ile WebP dosyası içerisinde yer alan görsellerin üzerinde çalışma yapılabilmektedir.
WebP kullanımı, Photoshop uygulamasında Plug-in (Eklenti) aracılığıyla yapılabilmektedir. Eklentiyi WebP’yi destekleyen bir uygulamadan indirmek mümkündür. Photoshop uygulamasına ancak eklenti yükledikten sonra “cwebp” ya da “dwebp” komutları ile WebP dosyaları kullanıma açılabiliyor.
WordPress üzerinden WebP kullanmak için ise yine eklentiye ihtiyaç var. WordPress’e yüklenen eklenti ile görsel düzenlemeleri WebP formatında gerçekleştirilebilmektedir.
WebP Formatını Destekleyen Web Tarayıcıları Nelerdir?
WebP Kayıplı Destekleyen Sağlayan Web Tarayıcıları
- Google Chrome (Masaüstü) 17+
- Google Chrome Android Sürümü 25+
- Microsoft Edge 18+
- Firefox 65+
- Opera 11.10+
- Android 4.0+ Yerel Tarayıcısı
WebP Kayıplı, Kayıpsız ve Alfa Desteği Sağlayan Tarayıcılar
- Google Chrome (Masaüstü) 23+
- Google Chrome Android Sürüm 25+
- Microsoft Edge 18+
- Firefox 65+
- Opera 12.10+
- Android 4.2 + Yerel web tarayıcısı
- Pale Moon 26+
WebP Animasyon Desteği Sağlayan Tarayıcılar
- Google Chrome (Masaüstü ve Android Sürümü) 32+
- Microsoft Edge 18+
- Firefox 65+
- Opera 19+
WebP Formatını Destekleyen Programlar Nelerdir?
WebP, dijital dünyaya kazandırılan, işlevselliği ile fark yaratan görsel formatlarından biridir. Henüz daha az kullanılmasının nedenlerinden biri de, pek çok işletim sisteminin, görüntüleme araçlarının ve internet tarayıcılarının üzerinden çalıştırılamıyor olmasıdır. Bu noktada ihtiyaç duyulan yardımcı araçlar, bilgisayarlara yüklenecek programlardır. En çok merak edilen sorulardan olan, WebP dosyalarını açabilen programlar ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
Pixelmator
Litvanya kökenli Dailide kardeşlerin MacOS için geliştirmiş oldukları Pixelmator, açık kaynaklı bir grafik editör programıdır. Pixelmator, WebP dosyalarını açabilen programlar arasında bulunmaktadır.
İmageMagick
Ücretsiz olarak kullanılan, açık kaynak koda sahip bir resim işleme yazılımı olan İmageMagick ile 200’ün üzerinde resim formatı düzenlemesi yapılmaktadır. Bu formatlardan biri de WebP olmaktadır.
XnConvert
Kullanımı oldukça kolay olan, çapraz platform desteği sunan, toplu resim görüntüleme aracı XnConvert, WebP dosyaları için de kullanılmaktadır. XnConvert programı ile resimler üzerinde düzenlemeler yapmak ve yeniden boyutlandırmak da mümkündür.
GIMP
GNU tasarısı ile geliştirilmiş olan, piksel tabanlı görüntü işleme yazılımıdır. GIMP (GNU Image Manipulation Program) programı ile Photoshop gibi resimleri işlemek için kullanılan araçlara benzer işlevler sunmaktadır. WebP dosyalarının da görüntülenmesine ve düzenlenmesine imkan tanımaktadır
Kayıplı ve Kayıpsız WebP Nedir?
WebP, resim dosyalarının daha az yer kaplamasını sağlayan bir görüntü formatıdır. WebP çalışma prensiplerinde iki farklı yöntem bulunuyor.
Bunlar;
- Kayıplı WebP
- Kayıpsız WebP’dir
Kayıplı (Lossy Compression) WebP
Bir resim üzerinde, çıplak gözle bakıldığında fark edilmeyen bazı yerlerini ya da piksel değerlerini değiştirerek, görüntüye küçültme işleminin uygulanması kayıplı WebP olarak ifade edilir. Kayıplı görüntü formatlarından biri de JPEG formatındaki görsellerdir. Kayıplı WebP formatında düzenlenen görsellerin, orjinal haline geri döndürülmesi mümkün değildir. Kayıplı WebP çalışma sisteminde, piksel değerleri tahmini kodlama ile gerçekleştirilir.
Kayıpsız (Lossless) WebP
Kayıpsız görüntü formatları, görüntülerin kalitesini bozmadan, boyutlarının küçültülmesi olarak adlandırılır. PNG, GIF gibi formatlar, kayıpsız görüntü formatları arasında yer alır. Kayıpsız WebP formatında, resimlerin boyutları orjinal haline geri döndürülebilmektedir. Kayıpsız WebP formatında, kayıplı WebP’ye göre daha komplike yöntemler kullanılıyor. Kayıpsız WebP’ler, görüntülerin farklı tekniklerin kullanımı ile dönüştürülmesi prensiplerine dayanmaktadır. Görsel üzerinde, dönüşüm parametreleri ve dönüştürülmüş olan görüntünün veri akışında bazı kodlamalar gerçekleştirilir. Bu kodlamalar “Entropi kodlaması” (Entropy encoding) olarak belirtilir. Bu kodlama, görüntü üzerine uygulanmış olan dönüşümleri, piksel tahminlerini, renk alanı değişimlerini ve piksel paketlerini içerisinde barındırır. WebP yöntemleri içerisinde daha az kullanılan seçenek, karmaşıklığı nedeniyle kayıpsız WebP olarak gösterilmektedir.